پیام‌رسانیِ فوری (Instant Messaging) که به شکل کوتاه IM خوانده می‌شود، گونه‌ای از ارتباط مستقیم متنی بی‌درنگ(real-time) بین دو یا چند فرد با استفاده از رایانه شخصی با دستگاههای دیگر و از طریق یک کارخواه نرم‌افزاری(Software Client) مشترک است.

حضور ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی و تلگرام

این موضوع البته تنها مختص به کاربران ایرانی نیست استقبال کاربران ایرانی از شبکه‌های اجتماعی فضای مجازی حاکی از آن است که تا سال ۱۴۰۰ کشور ما در میان ۶ کشور اول دنیا از نظر تکنولوژی دیجیتالی و زندگی دیجیتالی قرار گیردو امروزه میلیاردها نفر از مردم دنیا با اتصال به شبکه‌های اجتماعی فعالیت می کنند به نحوی که گفته می شود روزانه ۵ برابر جمعیت انسانهای روی زمین، پیام الکترونیکی در فضای شبکه‌های اجتماعی مبادله می شود.

به همین دلیل شاید بتوان پرطرفدارترین کاربرد فضای مجازی را به شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های پیام رسان نسبت داد.
تلِگرام (Telegram) یک سرویس پیام‌رسان متن‌باز چندسکویی مبتنی بر رایانش ابری است. کاربران تلگرام می‌توانند پیام‌ها، تصاویر، ویدئوها و اسناد (همۀ انواع پرونده‌ها پشتیبانی می‌شود) خودویرانگر و رمزنگاری‌شده تبادل کنند.
گستردگی کاربرد تلگرام در ایران تا نیمه سال 1396 به ۴۰ میلیون کاربر ایرانی رسید و تلگرام پس از اغتشاشات دی‌ماه 1396 فیلتر شد .فیلترینگ تلگرام که در دو هفته اعمال شده بود، به دستور رئیس‌جمهور به‌طور کامل برداشته شد.

در روزهای پایانی سال 96 شایعه فیلترینگ دائمی پیام رسان و شبکه اجتماعی «تلگرام»، یکی از موضوعات مهمی بود که در کشور مطرح می شد، تا جایی که بیشتر مردم به این نتیجه رسیدند که فیلتر تلگرام، موضوعی است که ارکان و بخش های مختلف کشور به تصمیم دائمی در مورد آن رسیده اند و به همین دلیل است که با طرح غیر مستقیم آن در حال آماده کردن اذهان و افکار عمومی برای شکل گیری چنین اتفاقی هستند.

سابقه فیلترینگ در ایران

البته این اولین سایت فیلتر شده در ایران نیست و می توان لیست بزرگ‌ترین قربانیان فیلترینگ را به همراه سال و علت فیلتر شدن آن در زیر مرور کرد :
 

و شبکه اجتماعی رددیت، اسپاتیفای، ساندکلاد و برخی دیگر شبکه‌های اجتماعی هم در همین دسته قرار دارند. و همان طور که از فهرست بالا مشخص است، شبکه‌های اجتماعی، بیشترین قربانی فیلترینگ در ایران بوده‌اند.

شبکه‌های اجتماعی ایرانی و بومی

 با وجود خبر فیلتر تلگرام ،کاربران ایرانی درصدد جایگزین کردن نمونه بومی این شبکه‌های اجتماعی هستند. بررسی ها نشان می دهد که هم اکنون بالغ بر چند ده شبکه اجتماعی مشابه تلگرام و اینستاگرام در کشور وجود دارد که در صورت کارآمدی می تواند جایگزین مناسبی برای شبکه‌های خارجی باشد.
شبکه اجتماعی سروش، بیسفون پلاس، بله، آی‌گپ، گپ، انار، وی‌چت، ویسپی، تبیان و فانوس از جمله شبکه‌های موبایلی ویژه چت و گفتگو هستند

 در این شبکه‌ها، اصول طراحی و توسعه یک اپلیکیشن خوب با توجه به بکارگیری رنگ های زنده، چیدمان منظم اجزای صفحه، آیکون‌ها و فونت مناسب رعایت شده و گفته می‌شود که در سطح استانداردهای جهانی ساخته شده‌اند.

معرفی پیام‌رسان های ایرانی جایگزین تلگرام 

پیام‌رسان سروش (Soroush)

مهم ترین رقیب جدی برای قبضه کردن بازارِ خالی از تلگرام هم پیام‌رسان ایرانی سروش است. پیام‌رسان سروش در بهمن ۱۳۹۴ نسخه آزمایشی خود را به بازار عرضه کرد. این نرم‌افزار تحت حمایت سازمان صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران گسترش یافته و بخش عمده‌ای از سهام این شرکت متعلق به صدا و سیما است.
سروش از سه زبان فارسی، انگلیسی، عربی پشتیبانی می‌کند و دارای نسخه اندروید، آی‌اواس، ویندوز، مکینتاش و لینوکس است. بعضی از مهم‌ترین کانال‌های پرکاربرد و رسمی فارسی در این پیام‌رسان دارای حساب کاربری هستند.
پیام‌رسان سروش یک پیام‌رسان ایرانی است که مانند دیگر نمونه‌های موجود در بازار یک نرم‌افزار ارتباطی می‌باشد.

شما با استفاده از سروش می‌توانید اقدام به ارسال و دریافت پیام، ایجاد گروه و ایجاد کانال تعاملی نمایید. البته سروش پا را فراتر از تکرار موجودیت بازار گذاشته و انواع متنوعی از خدمات نوین را بر بستر پیام‌رسان ارایه کرده است. از این‌رو شما با سروش می‌توانید: به راحتی و بصورت رایگان تماس صوتی برقرار‌کنید؛ در کانال خود پرداخت داشته باشید؛ از سرویس آب و هوا و اوقات شرعی بهره بجویید؛ از سرویس‌های مکان‌نما بهره‌مند شوید؛ با امنیت کامل شارژ بخرید و قبوض خود را پرداخت نمایید.
پیام‌رسان فارسی سروش برای نرم‌افزار خود از بالاترین حد امنیت استفاده کرده و با کد کردن پیام‌های ارسالی، حداکثر اهمیت و احترام را برای کاربران خود قائل است. تاکنون حدود 5 میلیون نصب روی دستگاه‌های کاربران فارسی‌زبان انجام گرفته است. 

دانلود برنامه سروش از :

  پیام‌رسان ایتا (Eitaa)

پیام‌رسان ایتا برنامه‌ای سریع، سبک و امن است که با مهندسی معکوس از تلگرام قابلیت‌های زیادی را در اختیار شما می‌گذارد:

سرعت بالا : در پیام رسان ایتا می‌توانید پیام‌ها و فایل‌های خود را در فرمت‌های مختلف با سرعت بالایی برای دیگران ارسال کنید. این نرم افزار سبک بوده و در دستگاه‌های ضعیف نیز عملکرد قابل قبولی دارد.

نسخه‌ی وب و مولتی‌پلت‌فرم : ایتا در فاز نخست برای دستگاه‌های اندرویدی ارائه شده است. همچنین نسخه وب نیز به صورت ریسپانسیو و از طریق مرورگرهای مختلف قابل دسترسی است.

فضای ابری نامحدود و همیشگی : ایتا فضای ابری نامحدودی را در اختیار شما می‌گذارد که در بستر آن می‌توانید هرگونه فایل‌ را در آن ذخیره کنید یا برای مخاطبان خود ارسال نمائید.

دانلود برنامه ایتاء از :

پیام‌رسان بیسفون پلاس (Bisphone)

‌بیسفون یک برنامه ارتباطی برای گوشی‌های ‌هوشمند شماست. استفاده از بیسفون ساده بوده و طراحی آن با تاکید بر استفاده روزانه بهینه شده است. در بیسفون شما می‌توانید با ‌دوستان و آشنایان خود با استفاده از پیام‌های متنی و چندرسانه‌ای و البته تماس اینترنتی کاملا رایگان با کیفیت بالا لذت ببرید و حتی ‌به آن دسته از دوستان خود که اینترنت و یا اپلیکشین بیسفون را ندارند، در هر نقطه دنیا و با هر اپراتوری تماس تلفنی بگیرید.‌

 دانلود برنامه بیسفون از :

پیام‌رسان بله (Bale)

پیام‌رسان بله با الگوبرداری از تلگرام در بخش پیام‌رسانی کار خود را شروع کرد و سپس با اضافه کردن فعالیت‌های مالی، نام خود را به عنوان یک اپلیکیشن منحصر به فرد به ثبت رساند.

شبکه اجتماعی پیام‌رسان بله (گفتگو+پرداخت) ؛ پیام‌رسانی است که به شما تجربه متمایزی می‌دهد، تجربه راحتی. «بله» تمام امکانات یک پیام‌رسان مانند ارسال پیام، ارسال عکس، ویدئو و صدا، تشکیل گروه یا کانال، جستجوی افراد براساس نام و نمایش آخرین حضور مخاطبین را دارد. در «بله» شما می‌توانید پیام‌ها و فایل‌های خود را با سرعت بالایی برای دوستان خود ارسال کنید. «بله» در دستگاه‌ها و پلت‌فرم‌های مختلف (مولتی پلتفرم) در دسترس شما است و این امکان را به شما می‌دهد تا در هر زمانی و با هر دستگاهی پیام‌های ارسالی و دریافتی خود را بررسی کنید. امکان بکارگیری دستیارهای هوشمند (Bot) و انواع واسط‌های برنامه‌نویسی (API) کارآمد و متنوع (برای زبان‌های گوناگون). قابلیت استفاده از امکانات تعاملی در ارائه انواع خدمات اعم از پیام‌رسانی و مالی (مانند کانال‌های رسمی شرکت‌ها و سازمان‌ها، کانال‌های فروش کالا و خدمات و…).

امکانات « بله » محدود به امکانات ارتباطی یک پیام‌رسان معمولی نیست بلکه به کاربر این امکان را می‌دهد که در همان فضای گفتگو و ارتباط با دیگران، بتواند به راحتی مجموعه‌ای از امور بانکی را هم انجام دهد. مانند: کارت به کارت، دریافت شارژ، پرداخت قبوض ، پرداخت عوارض خروج از کشور و همه این امکانات زیر نظر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در اختیار کاربران قرار می‌گیرد و همین نکته، امنیت اطلاعات کارت‌های بانکی افراد را تضمین می‌کند. تاکنون حدود 300 هزار کاربر این پیام‌رسان را نصب کرده اند.

دانلود برنامه بله از :

پیام‌رسان آی گپ (igap)

آی گپ با دو زبان فارسی و انگلیسی و طراحی منحصربه‌فرد مینیمالیستی منتشر شده است. شما از این برنامه می‌توانید در گوشی‌های اندروید و آیفون، در ویندوز و لینوکس و همچنین در نسخه‌ی تحت وب استفاده کنید که یک ویژگی بسیار ارزشمند برای iGap محسوب می‌شود.

‫انتقال فایل در آی گپ ؛ ‫شما می توانید هر فایلی را با هر پسوند و حجمی انتقال دهید و یا در بستر ابری خود ذخیره کنید. هر آنچه دوست دارید را بدون محدودیت با هرکس که میخواهید به اشتراک بگذارید.

همگام سازی : شما می توانید پیام ها را در تمام دستگاه های خود یکجا و یکسان دسترسی داشته باشید. از روی تلفن همراه خود شروع به تایپ کنید و پایان پیام را از تبلت یا لپ تاپ خود ادامه دهید . هرگز اطلاعات شما از دست نخواهد رفت.

نامحدود : شما می توانید فایل های خود را بدون هیچ گونه محدودیت در نوع و اندازه ارسال کنید . کل تاریخچه چت های خود را بر بستر آی گپ نگه داشته و هر زمان و مکان که نیاز به ان داشتید به ان دسترسی خواهید داشت .

قدرتمند : شما می توانید چت گروهی تا 5000 عضو ایجادکرده و شروع به اشتراک گذاری فیلم های بزرگ، اسناد از هر نوع (فایل، موزیک، زیپ، و غیره)، این ابزار برای کار های گروهی و تیمی کارامد است.

تبدیل چت خصوصی به گروه: نکته‌ی بسیار جالبی که در آی گپ مشاهده کردیم، امکان تبدیل چت خصوصی به گروه بود. برای مثال اگر مشغول گفتگو با دوست خود بودید و نیاز به هم‌صحبتی با افراد دیگری نیز داشتید، می‌توانید با لمس منوی بالا، چت خود را به گروه تبدیل و افراد مورد نظر را وارد بحث کنید.

دانلود برنامه آی گپ از :

پیام‌رسان گپ (Gap)

برنامه پیام رسان گپ یک اپلیکیشن چند پلت‌فرم و مبتنی بر فضای ابری است که در هر شرایطی تنها با دسترسی به اینترنت می‌توانید به حساب کاربری خود در گپ متصل شوید و علاوه بر ارائه نسخه اندرویدی و آی او اسی، شامل نسخه تحت وب هم می‌شود. امکان ساخت کانال و گروه در این پیام‌رسان هم مانند تلگرام در دسترس است و می‌توان پیام ها و کانال ها را پین کرد.

چت دو نفره و ایجاد گروه؛ در این پیام رسان می‌توانید به‌صورت دونفره و یا گروهی (ساخت گروه های بزرگ تا ۵۰۰۰ عضو) با دوستان خود چت کنید و از سرعت بالا، سهولت دسترسی و رابط کاربری جذاب گپ لذت ببرید.

از دیگر قابلیت های کاربردی ارائه شده توسط برنامه پیام‌رسان گپ می‌توان به امکان دسترسی به خدمات پیشخوان الکترونیک اشاره کرد. کاربران می‌توانند از طریق این پیام رسان نسبت به درخواست و ارسال پول، پرداخت قبوض و یا خرید شارژ اقدام نمایید. بدین منظور می‌توانید از کارت بانکی خود استفاده کنید و یا با افزایش اعتبار در این برنامه از طریق کیف پول پرداخت های خود را انجام دهید.

دانلود برنامه گپ از :

پیام‌رسان فانوس (Fanoos)

نسخه آزمایشی این نرم افزار را می توانید از سایت آن به آدرس fanoosapp.ir دانلود کنید. به زودی امکان دریافت این اپلیکیشن در مارکت هایی چون کافه بازار، مایکت، کندو و گوگل پلی نیز فراهم می شود.

پیام‌رسان انار (Anarmidone)

انار اولین اپِ ارتباطیِ موبایل در ایران است. انار بخشی از شبکه اجتماعی کوکجا است. کوکجا یکی از جذابترین و متفاوت ترین شبکه‌های اجتماعی در وب است. شما می توانید با استفاده از حساب کاربری کوکجا وارد انار شوید. اگر شما حساب کاربریِ کوکجا ندارید مشکلی نیست. شما می توانید مستقیما توی انار ثبت نام کنید و وارد انار شوید.

به گفته سایت این نرم‌افزار بیش از 500 هزار نفر آن را دانلود کرده اند.

 شبکه اجتماعی تبیان (Tebyan)

نسخه شبکه اجتماعی تبیان تحت سیستم عامل آندروید برای به اشتراک گذاری دانش و بینش در فضایی پاک و پرهیجان

امکانات :
- امکان مشاهده مطالب همراهان
- امکان مشاهده پست های تصویری، ویدئویی، صوتی
- امکان مشاهده لینک ها
- امکان شرکت در نظرسنجی ها
- امکان مشاهده و ثبت نظرات
- امکان پسندیدن و نپسندیدن مطالب
- امکان اشتراک مطلب متنی و تصویری
- امکان اشتراک مطلب دیگران